campagne categorie: Natuur en landelijk gebied

September 2022

Op vrijdag 20 mei was het tijd voor de eerste masterclass van de nog jonge marktgroep Stad, Natuur & Mobiliteit. Elke marktgroep bij OchtendMensen volgt twee keer per jaar een masterclass, waarin een verdiepingsslag gemaakt wordt met praktijkcases, organisaties worden bezocht of workshops worden gevolgd door experts uit het veld. Thijs Huiberts en Merel Schonagen nemen jullie graag mee in deze eerste masterclass waarin we met tien OchtendMensen-adviseurs naar Dwingeloo in Drenthe afreisden. Een dag die in het teken stond van de stikstofproblematiek en het creëren van draagvlak.

De rol van de provincie in gebiedsprocessen

In de stikstofcrisis is een belangrijke rol weggelegd voor provincies die aan de lat staan voor het vormgeven van de gebiedsgerichte aanpak. De OchtendMensen-adviseurs kregen daarom tijdens de masterclass de kans een dag mee te kijken met Cornelia Vermeer, programmaleider Zuidwest Drenthe & Reest, Team Landelijk gebied, Programma Natuurlijk Platteland van de Provincie Drenthe. De vraag die deze dag centraal stond was: ‘Hoe ontwikkel je in de huidige context met alle dilemma’s een goed gebiedsproces mét draagvlak?’. Vanuit de Bospub, midden in de Drentse natuur, werden de adviseurs ingeleid in het vraagstuk door Jöan Boere, senior trainer bij Management Expedition, Monique van den Dungen, gebiedsregisseur Stikstof en Cornelia Vermeer.

De omgeving van het Dwingelderveld

Tijdens de introductie werden we meegenomen in de meerdere prachtige (beschermde) natuurgebieden in Zuidwest Drenthe en de verschillende soorten problematiek die hier van toepassing zijn. Stikstof speelt hierin een rol, maar ook het waterpeil is van grote invloed. Tegelijkertijd is het een landelijk gebied waarin landbouw en recreatie een belangrijke en niet te onderschatten rol spelen. Veel verschillende belangen dus, die elkaar zo nu en dan in de weg zitten. In dit complexe speelveld moet de provincie uiteindelijk een oplossing creëren voor de (stikstof)problematiek. Het creëren en behouden van draagvlak onder alle partijen is hierin voor de provincie van cruciaal belang.

Stakeholdermanagement op de tandem

Na de korte introductie over de complexiteit van het stikstofvraagstuk in Drenthe stapten we op tandems (!) om kennis te maken met het mooie gebied en de verschillende stakeholders die bij dit vraagstuk betrokken zijn.

Ons eerste bezoek was een bedrijfsbezoek bij melkveehouder Maatschap Benning. Na hartelijk te zijn ontvangen, heeft de eigenaar van het melkveebedrijf ons bijgepraat over de problemen waar zij tegenaan lopen. Het bedrijf is dichtbij het nationale natuurgebied het Dwingelderveld gelegen; een Natura-2000 gebied. De melkveehouders in dit gebied hebben door de status van het park te maken met grote onzekerheid rondom hun bedrijfsvoering.

Ons bezoek aan het Dwingelderveld nog vóór de geruchtmakende stikstofkaart die het kabinet in de zomer heeft gepresenteerd. De onduidelijkheid over de toekomst was daarom toen de grootste zorg van het bedrijf. Kan het bedrijf blijven bestaan? Kunnen hun kinderen het bedrijf later overnemen? En wat gebeurt er met hun investeringen in de staluitbreiding? Het belang van het creëren en behouden van draagvlak en het meenemen van de boeren in dit proces kwam hierbij nadrukkelijk naar voren.

De volgende stop was het nagenoeg aangrenzende Dwingelderveld. Hier heeft Godfried Vis, boswachter en teamleider bij Staatsbosbeheer ons rondgeleid door het natuurgebied, samen met  Jeroen Visser, adviseur waterschapsbeheer bij het Waterschap DOD. De staat van het natuurgebied en ook het belang van een goed waterpeil werd hierbij toegelicht. Vervolgens nam landschapsarchitect Maurice Wenker van Prolander ons mee in de rol van toerisme in de omgeving: een stakeholdersgroep die in Drenthe ook van groot belang is – naast bewoners, ondernemers en natuur.  Na al deze indrukken en informatie keerden we terug naar de Bospub, waar we ons in twee groepen OchtendMensen-adviseurs hebben gebogen over het vraagstuk om een advies te schrijven en te presenteren aan de provincie.

Een goed gebiedsproces met draagvlak creëren

Hoe ontwikkel je in de huidige context met alle dilemma’s een goed gebiedsproces mét draagvlak? In een korte training van Jöan Boere verdiepten wij ons in zowel stakeholdermanagement als het creëren van draagvlak om vervolgens in twee groepen te werken aan een advies. Zo gingen wij aan de slag met het maken van een contextanalyse, brachten wij de rollen en spelers in kaart, en verdiepten wij ons in de theorie rondom het creëren van draagvlak: Wat is draagvlak? Hoe krijg je draagvlak? Wat zijn de succes- en faalfactoren? Welk aspecten spelen hierbij een rol? Wanneer betrek je bepaalde doelgroepen? En hoe betrek je verschillende doelgroepen?

Dit leidde tot twee verschillende adviezen die we elk presenteerden aan de provincie. Het centrale element in onze adviezen was om inzicht te verkrijgen in de problematiek en het speelveld, en alle actoren tijdig, eerlijk en compleet mee te nemen. Om als provincie een gebiedsproces in te richten waarbij je mensen daadwerkelijk een kans geeft om mee te denken, en hun belangen serieus te nemen. Zo kan je iedereen zo goed mogelijk meenemen in een afgewogen proces, ook al zul je als provincie ook regie moeten nemen in moeilijke keuzes. Na onze presentaties zijn we in debat gegaan met alle aanwezigen, en heeft de provincie aangegeven welke elementen uit onze adviezen voor hun van toegevoegde waarde zijn om mee te nemen.

De opbrengst

Terugdenkend aan de discussie, de gevoerde gesprekken met de stakeholders en de training heeft deze masterclass onze ogen verder geopend voor de complexiteit van dit onderwerp en het belang van het organiseren van een goed gebiedsproces. Het was ontzettend interessant om gezamenlijk met alle verschillende stakeholders het gebied te ontdekken en te verkennen wat er allemaal speelt en wat mogelijke oplossingen zijn voor het organiseren van een passend gebiedsproces.  

We zijn de provincie en alle andere aanwezige partijen dankbaar voor de organisatie van deze inspirerende dag. Daarnaast hopen we met onze adviezen en inzichten de provincie verder op weg te hebben geholpen naar een gebiedsproces mét draagvlak.

Al met al: een prachtige dag en een geslaagde eerste masterclass!

Wil je meer weten over de masterclasses, de opleiding en het ontwikkeltraject die de adviseurs bij OchtendMensen volgen? Neem contact op met Thijs Huiberts of klik hier voor onze Academy-pagina.

Kijkend naar het ruimtelijk domein kan niemand er omheen: de Omgevingswet. De wet bundelt en moderniseert allerlei bestaande wetten voor de leefomgeving. Hierbij kun je denken aan wet- en regelgeving rondom bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. Maar wat kun je er precies mee als overheid? We vragen het Arjan Raatgever, adviseur Ruimte, Wonen & Economie bij TwynstraGudde en specialist op het gebied van de Omgevingswet. Samen met Arjan werkt ook OchtendMensen, het jongtalentenplatform van TwynstraGudde, mee aan de implementatie van deze wet.

Wie is Arjan Raatgever?

“Ik ben afgestudeerd op mogelijke rollen van kunst en cultuur in de ruimtelijke ontwikkeling. Tijdens het schrijven van mijn scriptie kwam ik erachter dat de ruimtelijke ontwikkeling een soort machtsarena is: er is zoveel te doen! Ik ben toen per direct overgestapt naar de ruimtelijke ontwikkeling. Daar heb ik me steeds verder in ontwikkeld.

In mijn werk heb ik altijd te maken gekregen met de Omgevingswet rondom het thema duurzame gebiedsontwikkeling, bij zowel gemeenten als provincies. Mijn persoonlijke drijfveer hierin is het gebruiken van de Omgevingswet als vehikel om de wereld sneller te verduurzamen.”

In een notendop: wat is de Omgevingswet en voor wie is de wet belangrijk?

“De essentie van de wet bestaat uit vier verbeterdoelen die de wetgever heeft gesteld:

1. De inzichtelijkheid in, voorspelbaarheid en het gebruiksgemak van het omgevingsrecht moeten worden vergroot.
2. Het beleid, de besluitvorming en de regelgeving over de fysieke leefomgeving dienen op een samenhangende manier centraal staan.
3. Er moet meer ruimte en flexibiliteit ontstaan voor bestuurlijke afweging. De positie van decentrale overheden wordt versterkt.
4. De besluitvorming over projecten in de fysieke leefomgeving dient versneld én verbeterd te worden.

Binnen de beleidscyclus krijgen zes kerninstrumenten van de wet een eigen logische plek. De zes kernelementen zijn de omgevingsvisie, het programma, decentrale regels, algemene rijksregels, de omgevingsvergunning en het projectbesluit. Monitoring en evaluatie speelt hierbij een cruciale rol.

Maar de werkelijke essentie van de wet hangt af van het perspectief van waaruit je ermee wilt werken. Dat vind ik het mooie aan de wet: het biedt veel ruimte voor regionale verschillen. De Omgevingswet is daarmee als een Zwitsers zakmes. Als je tegen drie verschillende mensen zegt: “bouw er een stoel mee,” zal de eerste ermee gaan schroeven, de tweede gaan snijden en de derde trekt er eerst een biertje mee open.”

Wat zijn volgens jou de essentiële ingrediënten voor het implementeren van de Omevingswet? 

“Ik zie de Omgevingswet als een organisatievraagstuk waar programma- en projectmanagement voor nodig is. Het basisingrediënt bij uitstek is voor mij dat de techniek moet kloppen. Je moet ervoor zorgen dat de organisatie niet vastloopt.

Daarna dien je de instrumenten van de wet goed in te richten. In je omgevingsvisie bepaal je (vóór januari 2024) waar je met je leefomgeving naartoe wilt. Het omgevingsplan is een meer juridisch-technische exercitie waar je tot 2029 de tijd voor hebt. Je kunt het zien als een ingewikkeld algoritme dat bepaalt wat er wel en niet kan in je leefomgeving. Tot slot heb je nog het omgevingsprogramma dat vooral uitgaat van de geest van de wet en dat kan helpen om integraler te gaan werken. Naast dat de Omgevingswet een duidelijke basis biedt, kan het op veel verschillende manieren worden ingevuld.”

Wat is de toegevoegde waarde van OchtendMensen in opdrachten rondom de Omgevingswet?

“De toegevoegde waarde is dat OchtendMensen met de onderdelen van het Zwitserse zakmes uitstekend uit de voeten kunnen. De Omgevingswet vraagt om vaardigheden als project- en programmamanagement. Het is ook een organisatorisch vraagstuk, waarbij meters gemaakt moeten worden en partijen aan elkaar moeten worden verbonden. De energie en frisheid van OchtendMensen kan daarin echt een verschil maken!”

Wil je weten wat OchtendMensen voor jou of jouw bedrijf kan betekenen, neem dan graag contact op met Albert Pansier, manager Stad, Natuur & Mobiliteit.

Meer over wat wij doen binnen de thema’s Stad, Natuur & Mobiliteit lees je op onze themapagina.