Klimaatadaptatie vraagt om innovatieve oplossingen
Het veranderende klimaat heeft veel impact op het leven in de stad. We krijgen te maken met hittestress, droogte en wateroverlast. Daarom passen we klimaatadaptatie toe: aanpassingen aan de fysieke ruimte om de risico’s van een veranderend klimaat te verminderen. Op die manier houden we onze omgeving leefbaar voor mens en dier.
Klimaatadaptatie vraagt om innovatieve oplossingen. Hiervoor hebben we gekeken naar het hink-stap-sprong model. Hét model om de grootschalige toepassing van integrale en complexe klimaatadaptieve innovaties te versnellen. In dit model worden innovaties ontwikkeld in fieldlabs, getest in living labs en vervolgens opgeschaald en breed geïmplementeerd.
Met veel plezier hebben wij ons verdiept in dit onderwerp, we hebben gesproken met experts en ervaringsdeskundigen en onze inzichten verwerkt in een infographic. In deze infographic nemen we je mee door alle drie de fases van het model, laten we zien welke partijen hierbij een belangrijke rol spelen en wat er nodig is om het model succesvol te doorlopen.
Lees de inzichten uit onze gesprekken met experts en ervaringsdeskundigen
Ben je benieuwd welke inzichten en tips wij hebben gehaald uit gesprekken met de experts? Schrijf je dan nu hieronder in om de infographic over klimaatadaptatie in de stad te ontvangen.
Fossielvrij ondernemen
De NS is één van de voorlopers in het verduurzamen van hun organisatie; zij zetten hier actief op in. Dit doen ze op basis van vier pijlers: Fossielvrij ondernemen, Circulair ondernemen, Groen ondernemen en Voor & door iedereen. Voor de pijler Fossielvrij ondernemen maken ze gebruik van het Green House Gas (GHG) Protocol; een model wat inzicht geeft in bronnen van uitstoot van een organisatie. Dit model kijkt naar zowel directe als indirecte bronnen van CO2-uitstoot. Bij directe bronnen gaat het over de uitstoot die een organisatie zelf veroorzaakt, door bijvoorbeeld het verbranden van gas. Voor indirecte bronnen wordt bijvoorbeeld gekeken naar de uitstoot van ingekochte producten.
Duurzaam inkopen
De NS kijkt naast het reduceren van directe uitstoot, ook naar het reduceren van indirecte uitstoot. Om dit voor elkaar te krijgen, wordt er onder andere gekeken hoe er binnen het inkoopproces kan worden gestuurd op minder CO2-uitstoot. De NS koopt namelijk veel zaken in, variërend van treinen tot schoonmaakservices. Op deze manier stimuleert de NS ook hun leveranciers om te verduurzamen.
Waar valt de meeste CO2-reductie te behalen?
Om inzicht te krijgen in de grote brokken uitstoot binnen de inkoop heeft Zeb Holthuis – adviseur van OchtendMensen – een CO2-analyse uitgevoerd. Voor deze analyse heeft Zeb data verzameld, analyses uitgevoerd en verschillende gesprekken gevoerd. Deze uitkomsten heeft hij omgezet naar een dashboard in PowerBI. Op deze manier heeft Zeb inzicht gegeven in de grote brokken uitstoot binnen de inkoop van de NS. Dit geeft richting op welke inkoopcategorieën als eerste moet worden gefocust en binnen welke inkoopcategorieën de meeste winst is te behalen.
Lees hier meer over waar OchtendMensen aan werken op het gebied van Energie & Duurzaamheid.
Circulariteit in infrastructuurprojecten
‘’Op weg naar volledig circulair in 2050’’
Het jaar 2050 lijkt nog ver weg, maar Nederland heeft nog een lange weg te gaan om het lineaire systeem voor een circulair systeem te vervangen. Het omzetten van beleid naar de praktijk is namelijk een hele opgave. De Nederlandse overheid speelt hierbij een belangrijke rol. Om meer te weten te komen over dit onderwerp hebben wij gesproken met experts en ervaringsdeskundigen op dit gebied. Hoe pakken zij de transitie naar een circulair systeem binnen infrastructuurprojecten aan? Waar liggen de knelpunten? Hoe verloopt de samenwerking in de keten?
In de whitepaper lees je meer over de integratie van circulariteit binnen infrastructuurprojecten en onze de belangrijkste inzichten over welke samenwerkingsvormen goed helpen om de ambitie in 2050 circulair het beste kunnen bereiken.
Ontvang de inzichten uit onze gesprekken met experts en verder onderzoek
Ben je benieuwd welke inzichten en tips wij hebben gehaald uit gesprekken met de experts en aanvullend onderzoek? Schrijf je dan nu hieronder in om de whitepaper over circulariteit in infrastructuur te ontvangen. De whitepaper ontvang je dan direct in je mailbox!
Aandacht voor duurzaamheid bouwmaterialen
Materialenkeuze in de bouw maakt verschil. Grondstoffen bepalen voor een groot deel hoe duurzaam een gebouw is. Daarom ondertekenden in 2017 onder meer overheden en marktpartijen het Grondstoffenakkoord. De tijd dringt om werk te maken van circulaire en biobased bouwmaterialen. Vooral hout is in trek. Het is een hernieuwbare grondstof die CO2 opslaat, en heeft voordelen tijdens de bouw en de gebruiksfase. Maar kun je er ook hoogbouw mee realiseren?
Transitietraject ‘Materialen met Toekomst: Hout in hoogbouw’
Hans van ’t Land, adviseur bij OchtendMensen, werkt als transitiemanager bij De Bouwcampus. Hij geeft vorm aan het transitietraject ‘Materialen met Toekomst: Hout in hoogbouw’. Dat betekent dat hij sessies organiseerde om dit vraagstuk te verkennen en opdrachtgevers en -nemers bij elkaar te brengen.
Wat is nodig om van hout een serieuze materiaaloptie te maken? Voor (semi-)publieke opdrachtgevers is het lastig om de (vaak) duurdere keuze voor hout te verantwoorden. Ondanks de voordelen die nog niet echt meewegen, of moeilijk te kwantificeren zijn. Deze belangrijke groep van opdrachtgevers is geholpen met een instrument om de brede kosten én opbrengsten (ook social values) van hout inzichtelijk te maken. Daarmee krijgen ontwerpen met biobased materialen meer kans.
Naar een welwillende coalitie
Na deze verkenning van het vraagstuk is hard gewerkt aan het opzetten van een coalitie van (semi-)publieke opdrachtgevers. Met als doel vanuit deze coalitie, in samenwerking met kennisinstellingen en marktpartijen, te komen tot een instrument om de totaalkosten en voordelen van hout als duurzaam bouwmateriaal te laten meewegen in de businesscase. Biobased materialen verdienen een genormaliseerde plek in de materialenmix.
De bijdrage van OchtendMensen
Hans heeft voor deze opgave veel mensen geïnterviewd, relaties gelegd en ervoor gezorgd dat de échte vraag op tafel komt te liggen. Daarvoor is creativiteit en invoelingsvermogen belangrijk. Anders vervallen partijen weer in hun oude patroon, terwijl verandering juist nodig is. Als jonge, enthousiaste adviseur kon hij deze rol goed vormgeven.
Om meer te weten te komen over houtbouw, hebben onze OchtendMensen over dit thema gesproken met experts en ervaringsdeskundigen. De uitkomsten en inzichten hebben wij vastgelegd in een whitepaper. Vraag deze whitepaper hier op.
Hout: een geschikt duurzaam materiaal?
In Nederland hebben we zowel een grote bouwopgave als grote ambities om te verduurzamen. Aangezien de bouwsector verantwoordelijk is voor bijna 40% van de totale wereldwijde CO2-uitstoot, biedt dit een mooie kans om deze twee uitdagingen te combineren in duurzaam bouwen! Binnen duurzaam bouwen zijn wij ons gaan verdiepen in houtbouw, waarin veel potentie zit.
Om meer te weten te komen over dit onderwerp hebben wij gesproken met experts en ervaringsdeskundigen op dit gebied. Waarom zouden we met hout bouwen? Welke projecten lopen al? Wat voor hindernissen zijn er voor het grootschalig bouwen met hout?
In dit artikel zetten wij de belangrijkste inzichten uit onze gesprekken met FSC Nederland, Ballast Nedam Development en De Bouwcampus op een rij aan de hand van de elementen van een transitiemodel: ombouwen, opbouwen en voortbouwen.
Ontvang de inzichten uit onze gesprekken met experts en verder onderzoek
Ben je benieuwd welke inzichten en tips wij hebben gehaald uit gesprekken met de experts en aanvullend onderzoek? Schrijf je dan nu hieronder in om de whitepaper over houtbouw te ontvangen.
Opwek van hernieuwbare elektriciteit
In het Klimaatakkoord is afgesproken dat er in 2030 minimaal 35 terawattuur aan hernieuwbare energie wordt geproduceerd in Nederland. De verschillende Regionale Energiestrategie-regio’s (RES) hebben ambities uitgesproken over de realisatie hiervan. Zo ook de RES Drenthe, die meer hernieuwbare elektriciteit wil opwekken door windenergie, zonne-energie op land en zonne-energie op dak. Om deze ambitie waar te maken, moeten er veel nieuwe projecten gerealiseerd worden en moet er stevig worden geïnvesteerd in de energie-infrastructuur door de netbeheerders.
In opdracht van de Provincie Drenthe is OchtendMensen-adviseur Alexandra Kist betrokken bij de ontwikkeling van een visuele Routekaart. Hierin komt voor alle projecten voor hernieuwbare elektriciteit te staan waar en wanneer deze op het netwerk moeten en kunnen worden aangesloten.
Contact met stakeholders en werken aan draagvlak
Als projectmedewerker is Alexandra verantwoordelijk voor het afnemen van interviews met gemeenten (op zowel ambtelijk als bestuurlijk niveau), de provincie, de netbeheerders, energiecoöperaties en projectontwikkelaars. In deze gesprekken komen de planningen van de stakeholders, hun werkwijze, hun visie op ruimtelijke ordening, wet- en regelgeving en vergunningen aan bod.
Op basis van de interviews identificeert Alexandra samen met de projectgroep knelpunten en mogelijke oplossingen voor de realisatie van de ambitie van de RES Drenthe. Alexandra onderhoudt contact met de stakeholders om hen geïnformeerd te houden en draagvlak te creëren voor de Routekaart.
Het ontwikkelen van een visuele Routekaart
Op basis van de gesprekken met de stakeholders stelt Alexandra met de projectgroep een afwegingskader op. Deze bepaalt de voorkeursvolgorde van hernieuwbare elektriciteitsprojecten voor gemeenten, provincie en de netwerkbedrijven voor uitvoering en realisatie van de RES. Alexandra maakt deze verkregen informatie en voorkeursvolgorde visueel en tekent deze op in een Routekaart. Op deze manier stemt de Routekaart de samenhang, planning en programmering tussen netinvesteringen en realisatie van hernieuwbare elektriciteitsopwekking af.
Lees hier meer over waar OchtendMensen aan werken op het gebied van Energie & Duurzaamheid.
Een versnellingsstrategie is essentieel om 80.000 hectare extra natuur te realiseren in 2027
Provincies zetten zich in om eind 2027 gezamenlijk 80.000 hectare nieuwe natuur te hebben ingericht, zoals afgesproken in het Natuurpact met het Rijk (2013). Deze extra nieuwe natuur zorgt voor versterking en behoud van kwetsbare natuur en biodiversiteit. Elke provincie is verantwoordelijk voor het realiseren van hun opgave binnen het Natuurpact. Jaarlijks rapporteren provincies gezamenlijk hun voortgang in de Voortgangsrapportage Natuur (VRN).
Uit de 7e VRN (2021) blijkt dat de provincies de gezamenlijke opgave in 2027 met het huidige tempo niet gaan halen. Het IPO en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) hebben daarom besloten dat een versnelling in natuurrealisatie nodig is om de 80.000 ha extra natuur uit het Natuurpact in de resterende tijd te kunnen halen.
Om tot mogelijke versnellingsstrategieën te komen, heeft BIJ12 – de uitvoeringsorganisatie van het IPO – de Taskforce Versnelling inrichting restopgave 80.000 hectare extra natuur (Taskforce Restopgave) opgericht. De Taskforce Restopgave heeft in januari en februari 2022 alle twaalf de provincies geïnterviewd over hoe zij de restopgave aanpakken en welke instrumenten zij daarvoor inzetten.
OchtendMensen ondersteunt de Taskforce Restopgave bij het uitvoeren van het onderzoek
OchtendMensen-adviseur Ramoeni Luimes ondersteunt als projectsecretaris de Taskforce Restopgave. Tijdens interviews met alle twaalf provincies verzorgt Ramoeni de verslaglegging, koppelt interviewverslagen terug aan provincies en schrijft op basis van deze interviewverslagen een rapportage met hoofdlijnen van gesprekken, inclusief aanbevelingen voor een versnellingsstrategie voor de realisatie van 80.000 extra natuur in 2027. Haar rapportage wordt door de Taskforce Restopgave gebruikt om de Ambtelijke Adviescommissie Vitaal Platteland (AAC VP) te informeren over een mogelijke versnellingsstrategie voor natuurrealisatie.
Benieuwd waar OchtendMensen binnen het thema Energie & Duurzaamheid nog meer aan werken? Lees dan verder op onze themapagina.
Het Nationaal Toekomstbeeld Fiets
De fiets kent een gestage opmars. Dit oer-Nederlandse product ontpopte zich in de afgelopen jaren tot een serieuze vervoersmodaliteit waarmee gerekend dient te worden. De fiets draagt immers bij aan de oplossing van een aantal maatschappelijke opgaven, zoals woningbouw, gezondheid, bereikbaarheid en duurzame mobiliteit. De fiets is uit de marge gekomen.
Daarom werken provincies, gemeenten en de rijksoverheid aan een gezamenlijke fietsvisie. Ofwel het Nationaal Toekomstbeeld Fiets (NTF). Door de toename van fietsgebruik (en de diversiteit óp het fietspad) is het opeens een ingewikkeld dossier geworden. Fietsnetwerken moeten op elkaar worden aangesloten, de investeringen in infrastructuur worden betaald, parkeervoorzieningen bekostigd en gedragsverandering bevorderd. Alle overheidslagen moeten duurzaam samenwerken.
De Regisseur Fiets brengt provincies samen
OchtendMensen-adviseur Hans van ’t Land is ingezet om vanuit het Interprovinciaal Overleg (IPO) als regisseur deze samenwerking tussen provincies te organiseren. Provincies hebben allemaal hun eigen fietsbeleid en mobiliteitsplannen. Dat moet corresponderen met het gezamenlijke toekomstbeeld, zoals opgeschreven zal worden in het NTF. Provincies leveren voor een belangrijk deel de input voor het NTF, en zullen dit ook moeten verankeren in hun eigen organisatie. En het gezamenlijk toekomstbeeld leidend laten zijn in hun samenwerkingen met het ministerie en de gemeenten.
Het is het doel van Hans om vaart te houden in de totstandkoming van het NTF en ervoor te zorgen dat provincies zich in het NTF herkennen en het omarmen. En dat de gezamenlijkheid van de overheden in dit dossier benadrukt wordt. Daarnaast is het doel dat provincies van elkaar leren en de inzet op het thema fiets optimaal wordt benut.
Lees graag verder op onze website als je wilt weten wat de adviseurs van OchtendMensen doen op het gebied van Duurzaamheid en van Mobiliteit.
Naar een aardgasvrije samenleving
Gemeenten staan voor een grote opgave. In 2050 moeten alle gebouwen namelijk van het gas af zijn. Dus ook die in de gemeente Amersfoort.
De gemeente Amersfoort werkt momenteel samen met belanghebbenden om de eerste wijk, Schothorst-Zuid, van het gas af te helpen. De gemeente is hierbij de belangenbehartiger van de bewoners, zorgt ervoor dat de overgang naar aardgasvrij betaalbaar is voor iedereen en dat alle woningen meegenomen worden in de transitie.
Nederland aardgasvrij maken is geen eenvoudige opgave. Er is namelijk een ingreep nodig in alle bestaande gebouwen waar miljoenen Nederlanders zelf de eigenaar van zijn. Ook zijn gemeenten veelal afhankelijk van het Rijk voor financiële instrumenten. Verder zijn er tal van technische mogelijkheden om van het gas af te gaan waar een keuze tussen moet worden gemaakt: bijvoorbeeld via warmtenetten, warmtepompen of waterstof.
Technische en sociale componenten van de energietransitie aan elkaar koppelen
Als adviseur Energietransitie helpt OchtendMensen-adviseur Jorik van Koppen de gemeente Amersfoort met het laten slagen van deze opgave. Jorik heeft een achtergrond in Werktuigbouwkunde en Strategische Communicatie. Daarmee streeft hij ernaar om de technische en sociale componenten van de energietransitie aan elkaar te koppelen. In het contact met bewoners en gemeenteraadsleden helpt hij regelmatig met de beantwoording van vragen. Ook heeft hij meegewerkt aan het schrijven van het wijkwarmteplan: een besluit op hoofdlijnen waarin de warmtestrategie voor Schothorst-Zuid wordt uitgestippeld.
Wil je weten wat voor Energie- en Duurzaamheid-opdrachten OchtendMensen doen, lees dan verder op onze themapagina.
De voorbeeldfunctie van de politie op het gebied van duurzaamheid
Als grootste werkgever van Nederland vindt de Nationale Politie dat zij een voorbeeldfunctie heeft in de maatschappij op het gebied van duurzaamheid. Het team Knooppunt Duurzaamheid binnen de Nationale Politie verdiept zich in de mogelijkheden om de politie stap voor stap te verduurzamen. Denk bijvoorbeeld aan de overstap naar elektrisch vervoer, het hergebruik van oude politiekleding en geweldsuitrusting en het vergroten van de aandacht en inzet van de politie op het gebied van maatschappelijk verantwoord inkopen. OchtendMensen-adviseur Frederieke Sedee maakt onderdeel uit van het Knooppunt Duurzaamheid en richt zich op het thema maatschappelijk verantwoord inkopen.
De politie koopt in met impact
De politie koopt jaarlijks voor veel geld spullen in. Deze inkoop kan worden benut voor het realiseren van sociale, innovatieve en duurzame doelstellingen. Dit wordt ook wel maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) genoemd. Onder MVI vallen diverse thema’s, namelijk: biobased en circulair inkopen, social return, MKB-vriendelijk inkopen en aandacht voor internationale sociale voorwaarden.
Frederieke verdiept zich voor de politie in de mogelijkheden om meer aandacht te besteden aan MVI tijdens het verwervingsproces. Dit doet zij door de huidige stand van zaken in kaart te brengen. Zij analyseert wat er nodig is om de aandacht voor MVI te vergroten. Zo voegt zij duurzaamheid toe aan huidige formats en instrumentarium die worden gebruikt tijdens het verwervingsproces en levert zij input voor het inkoopbeleid van de politie. Daarnaast voert zij gesprekken met diverse betrokkenen uit de Dienst Verwerving. Op basis van deze input brengt zij in kaart welke aanvullende kennis nodig is en legt zij vast waar hindernissen worden ervaren. Vervolgens identificeert Frederieke mogelijkheden om deze hindernissen te overbruggen.
Door te starten vanuit de praktijk en vanuit de beleving van de medewerkers die MVI moeten gaan toepassen in hun werk, wordt draagvlak gecreëerd en kunnen echte stappen worden gemaakt.
“Frederieke heeft het traject ‘Verwerven met impact’ getrokken. Zij heeft aandachtspunten voor het verwervingsbeleid in beeld gebracht. Door deze bevindingen met verschillende stakeholders met verschillende belangen te bespreken, is het toch een gezamenlijk traject geworden. Het resultaat is een actielijst met een prioritering voor 2022 en als bijvangst al de eerste stappen in de bewustwording. De zorgvuldige manier waarop Frederieke dit heeft gedaan, zorgde ervoor dat de bevindingen niet als kritiek maar als verbeterkansen werden gezien.”, aldus opdrachtgever Ingelou Sybrandij (coördinator Duurzaamheid bij Politie Nederland).
Gevolgen van de nieuwe stikstofwetgeving op de huisvesting van de politie
Naast het vergroten van de inzet op MVI, brengt Frederieke ook in kaart wat de impact is van de nieuwe stikstofwetgeving op de huisvestingsportefeuille van de politie. De politie heeft heel veel panden, zoals kantoorpanden, cellencomplexen, trainingslocaties en politiebureaus. Zodoende krijgt zij ook te maken met de stikstofeisen.
Frederieke analyseert in hoeverre huidige en toekomstige onderhoudswerkzaamheden aan de politiepanden beïnvloed worden door deze nieuwe wet. Hierbij verkent zij ook wat de praktische en financiële opties zijn om de stikstofdepositie te verminderen. Mogelijkheden zijn onder andere het gebruik van elektrisch vervoer en de overstap naar gasloze ruimteverwarming.
Lees hier meer over waar OchtendMensen aan werken op het gebied van Energie & Duurzaamheid.
