Kijkend naar het ruimtelijk domein kan niemand er omheen: de Omgevingswet. De wet bundelt en moderniseert allerlei bestaande wetten voor de leefomgeving. Hierbij kun je denken aan wet- en regelgeving rondom bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. Maar wat kun je er precies mee als overheid? We vragen het Arjan Raatgever, adviseur Ruimte, Wonen & Economie bij TwynstraGudde en specialist op het gebied van de Omgevingswet. Samen met Arjan werkt ook OchtendMensen, het jongtalentenplatform van TwynstraGudde, mee aan de implementatie van deze wet.

Wie is Arjan Raatgever?

“Ik ben afgestudeerd op mogelijke rollen van kunst en cultuur in de ruimtelijke ontwikkeling. Tijdens het schrijven van mijn scriptie kwam ik erachter dat de ruimtelijke ontwikkeling een soort machtsarena is: er is zoveel te doen! Ik ben toen per direct overgestapt naar de ruimtelijke ontwikkeling. Daar heb ik me steeds verder in ontwikkeld.

In mijn werk heb ik altijd te maken gekregen met de Omgevingswet rondom het thema duurzame gebiedsontwikkeling, bij zowel gemeenten als provincies. Mijn persoonlijke drijfveer hierin is het gebruiken van de Omgevingswet als vehikel om de wereld sneller te verduurzamen.”

In een notendop: wat is de Omgevingswet en voor wie is de wet belangrijk?

“De essentie van de wet bestaat uit vier verbeterdoelen die de wetgever heeft gesteld:

1. De inzichtelijkheid in, voorspelbaarheid en het gebruiksgemak van het omgevingsrecht moeten worden vergroot.
2. Het beleid, de besluitvorming en de regelgeving over de fysieke leefomgeving dienen op een samenhangende manier centraal staan.
3. Er moet meer ruimte en flexibiliteit ontstaan voor bestuurlijke afweging. De positie van decentrale overheden wordt versterkt.
4. De besluitvorming over projecten in de fysieke leefomgeving dient versneld én verbeterd te worden.

Binnen de beleidscyclus krijgen zes kerninstrumenten van de wet een eigen logische plek. De zes kernelementen zijn de omgevingsvisie, het programma, decentrale regels, algemene rijksregels, de omgevingsvergunning en het projectbesluit. Monitoring en evaluatie speelt hierbij een cruciale rol.

Maar de werkelijke essentie van de wet hangt af van het perspectief van waaruit je ermee wilt werken. Dat vind ik het mooie aan de wet: het biedt veel ruimte voor regionale verschillen. De Omgevingswet is daarmee als een Zwitsers zakmes. Als je tegen drie verschillende mensen zegt: “bouw er een stoel mee,” zal de eerste ermee gaan schroeven, de tweede gaan snijden en de derde trekt er eerst een biertje mee open.”

Wat zijn volgens jou de essentiële ingrediënten voor het implementeren van de Omevingswet? 

“Ik zie de Omgevingswet als een organisatievraagstuk waar programma- en projectmanagement voor nodig is. Het basisingrediënt bij uitstek is voor mij dat de techniek moet kloppen. Je moet ervoor zorgen dat de organisatie niet vastloopt.

Daarna dien je de instrumenten van de wet goed in te richten. In je omgevingsvisie bepaal je (vóór januari 2024) waar je met je leefomgeving naartoe wilt. Het omgevingsplan is een meer juridisch-technische exercitie waar je tot 2029 de tijd voor hebt. Je kunt het zien als een ingewikkeld algoritme dat bepaalt wat er wel en niet kan in je leefomgeving. Tot slot heb je nog het omgevingsprogramma dat vooral uitgaat van de geest van de wet en dat kan helpen om integraler te gaan werken. Naast dat de Omgevingswet een duidelijke basis biedt, kan het op veel verschillende manieren worden ingevuld.”

Wat is de toegevoegde waarde van OchtendMensen in opdrachten rondom de Omgevingswet?

“De toegevoegde waarde is dat OchtendMensen met de onderdelen van het Zwitserse zakmes uitstekend uit de voeten kunnen. De Omgevingswet vraagt om vaardigheden als project- en programmamanagement. Het is ook een organisatorisch vraagstuk, waarbij meters gemaakt moeten worden en partijen aan elkaar moeten worden verbonden. De energie en frisheid van OchtendMensen kan daarin echt een verschil maken!”

Wil je weten wat OchtendMensen voor jou of jouw bedrijf kan betekenen, neem dan graag contact op met Albert Pansier, manager Stad, Natuur & Mobiliteit.

Meer over wat wij doen binnen de thema’s Stad, Natuur & Mobiliteit lees je op onze themapagina.