Op 15, 16 en 17 maart 2021 gingen we met elkaar massaal naar de stembus. Zowel de bestrijding van het Coronavirus als de klimaatdoelstellingen hadden een belangrijke plek in de verkiezingsprogramma’s. Maar er was meer! In steeds meer programma’s komt het belang van samenwerken, preventie en digitale zorg naar voren. Dit zijn nu net de thema’s binnen Juiste Zorg Op de Juiste Plek (JZOJP)!

Benieuwd waar JZOJP over gaat? Lees dan deze blog met daarin een overzicht, speerpunten en praktijkvoorbeelden van verplaatsen, vervangen en voorkomen van zorg.

In dit artikel kijken we naar hoe de acht grootste partijen van de verkiezingen in maart 2021 (VVD, D66, PVV, CDA, SP, PvdA, GroenLinks en Forum voor Democratie) de toekomst van samenwerken in de zorg voor zich zien. Hoe groot zijn de verschillen in standpunten en mate van detail over het onderwerp samenwerken in de zorg eigenlijk in de diverse verkiezingsprogramma’s? Per partij laat OchtendMensen-adviseur Marlou Kerssens zien door een korte beschrijving zien hoe de partijen ‘in de wedstrijd’ staan. Aan het eind van het artikel schetst Marlou kort welke onderwerpen zij de komende vier jaar verwacht te zien komende in politieke debatten en beleid.

VVD

Samenwerken is een onderwerp dat in meerdere vormen terugkomt in het partijprogramma van de VVD. Zo benoemt de VVD onder andere inzet op samenwerking met Europese landen om de zorg schokbestendiger te maken. Ook wil de VVD met ‘een open blik kijken hoe we zorg samen kunnen verbeteren’ en wil de partij samenwerkingen versterken. Als voorbeelden benoemt de VVD de samenwerking tussen de politie en de GGZ en regionale afstemming tussen GGZ-aanbieders.

Hoewel de VVD JZOJP niet expliciet noemt in het programma, staan er wel verschillende punten in het programma die onder JZOJP vallen. Zo wil de VVD gebruik maken van de kansen die digitalisering biedt (vervangen van zorg) en is de partij voorstander van zorg die zo veel mogelijk dicht bij huis plaatsvindt (verplaatsen van zorg). Tot slot ziet de VVD momenteel weinig heil in een wijziging in het huidige zorgsysteem: ‘ingewikkelde stelseldiscussies genezen geen mensen.’

D66

In haar partijprogramma stelt D66 dat meer samenwerking de zorg beter maakt. Zo heeft de partij een paragraaf opgenomen genaamd ‘samenwerken aan betere gezondheid’. D66 is ervan overtuigd dat de overheid een rol kan spelen om zorgaanbieders beter samen te laten werken. De partij pleit in haar programma dan ook voor een nieuwe balans tussen marktwerking en samenwerking in de zorg.

JZOJP staat expliciet in het partijprogramma en ook voor de onderdelen van dit programma is oog. Zo wil D66 inzetten op preventie in plaats van symptoombestrijding met medicijnen (voorkomen van zorg), en ziet de partij kansen om met digitalisering in de zorg medische zorg in een sneller tempo dichter bij de patiënt te brengen (vervangen van zorg). De partij zegt de zorg toekomstbestendig te willen maken met expliciete afspraken over het voorkomen, verplaatsen en vervangen van zorg.

PVV

In het deel van partijprogramma van de PVV over de zorg zegt de partij niks expliciets over de onderwerpen ‘samenwerken’ en ‘JZOJP’. Ook thema’s die onder JZOJP vallen, zoals preventie en inzet van eHealth, staan niet beschreven in het partijprogramma. Wel spreekt de PVV over het automatiseren, standaardiseren en/of afschaffen van administratie in de zorg. Dit is een onderwerp dat ook in JZOJP terugkomt. Over het wel of niet in stand houden van marktwerking in de zorg is niks opgenomen. Al benoemt de partij wel dat ze geen concurrentie meer wil tussen streekziekenhuizen en gespecialiseerde ziekenhuizen, en dat er één tarief moet komen in de thuiszorg en verpleeghuis. Daaruit kan worden opgemaakt dat de PVV geen voorstander is van marktwerking.

CDA

Het CDA is in haar partijprogramma zowel enthousiast over regionale, landelijke als over Europese samenwerkingen in de zorg. Het CDA stelt dat er in de zorg behoefte is aan minder marktwerking en meer samenwerking. Zo schrijft het CDA in haar programma dat samenwerking op regionaal niveau over de grenzen van de zorgdomeinen heen nodig is. Op Europees niveau is de partij voorstander van afspraken tussen landen over samenwerking op het terrein van productie en voorraden van vitale geneesmiddelen en medische hulpmiddelen.

In het partijprogramma van het CDA staat JZOJP niet expliciet genoemd. Wel stelt dat partij dat zij een nadruk willen op zinnige zorg, inclusief een rem op overbehandeling en onbewezen behandelingen. Dit standpunt sluit aan bij de standpunten uit het JZOJP-programma. Minder zorg is, in ogen van het CDA, soms beter en sowieso minder belastend voor de patiënt (vervangen van zorg). Daarnaast benoemt de partij het voorkomen van zorg door inzet van preventie in haar programma. De partij is voorstander van actieve gezondheidspreventie (voorkomen van zorg). Ook inzet van innovatie en digitalisering om menskracht vrij te maken is een speerpunt in het programma (vervangen van zorg).

SP

In het partijprogramma van de SP komt duidelijk naar voren dat Nederland stopt met marktwerking in de zorg als het aan de SP zou liggen. Volgens de SP leidt marktwerking in de zorg tot een ontelbare hoeveelheid polissen en maakt dit de zorg onnodig duur en bureaucratisch. Afschaffen van marktwerking in de zorg is volgens de SP dan ook beter voor iedereen. In het partijprogramma komen samenwerken in de zorg en JZOJP niet naar voren. Toch kun je deze thema’s wel indirect teruglezen in het programma van deze politieke partij. Zo beschrijft de SP onder meer dat een nationaal onderzoek fonds geneesmiddelen noodzakelijk is. Het fonds, waarin wordt samengewerkt, helpt om minder afhankelijk te zijn van de farmaceutische industrie. Ook ziet de partij veel in meer inzet op preventie (voorkomen van zorg); één van de speerpunten van JZOJP. Zo wil de SP inzetten op het bestrijden van overgewicht door belasting op gezonde voeding te verlagen en op ongezonde voeding te verhogen.

PvdA

De PvdA is duidelijk over haar visie op samenwerken in de zorg: ‘samenwerken levert meer op dan concurrentie’ en ‘samenwerking is de sleutel tot succes’. De partij is dan ook voorstander van het weghalen van de regierol bij de zorgverzekeraars. Verder is de PvdA is kritisch op marktwerking in de zorg. De partij stelt dat de belofte van marktwerking in de zorg – hogere kwaliteit tegen een lagere prijs – niet is waargemaakt. Volgens de PvdA heeft marktwerking er vaak voor gezorgd dat samenwerking bestraft werd en concurrentie beloond. Hoewel de PvdA JZOJP niet expliciet noemt in het partijprogramma, zie je wel onderdelen terug van JZOJP in het programma. Zo wil de partij investeren in nieuwe technologische ontwikkelingen die ons leven makkelijker en gezonder kunnen maken (vervangen en voorkomen van zorg). Ook is de PvdA voorstander van inzet op preventie. De partij wil preventie in het basispakket en stelt dat voorkomen altijd beter is dan genezen (voorkomen van zorg). Tot slot ziet de PvdA ook veel in het stimuleren van innovatie en effectieve maatregelen die een gezonde leefstijl bevorderen (voorkomen van zorg).

GroenLinks

In haar partijprogramma stelt GroenLinks dat Corona heeft laten zien dat concurrentie plaats moet maken voor samenwerking. De partij is dan ook voorstander van het afschaffen van de marktwerking in de zorg. Verder is GroenLinks voorstander van het leveren van zorg dichtbij huis waar mogelijk en verder weg waar nodig (verplaatsen van zorg). De partij is dan ook enthousiast over het onderling meer samenwerken tussen ziekenhuizen voor hoogspecialistische zorg. Hoewel GroenLinks JZOJP niet expliciet benoemt in het partijprogramma, zijn onderdelen van JZOJP wel terug te vinden in het document. Zo wil GroenLinks graag een zorgplan per regio, waarbij er een vast percentage per regio beschikbaar is voor preventie (voorkomen van zorg). Inzet van eHealth staat niet direct benoemd in het stuk, maar de partij benadrukt wel het belang van het delen van kennis en het uitwisselen van nieuwe technieken (vervangen van zorg). Kortom, voor GroenLinks gaat de toekomst van de zorg over samenwerkingen tussen organisaties.

Forum voor Democratie

In het zorg-hoofdstuk van het partijprogramma van Forum van Democratie komt het woord ‘samen’ niet één keer terug. Ook zegt de partij niks over JZOJP in haar partijprogramma. Wel is de partij nthousiast over een aantal initiatieven die onder JZOJP te scharen zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan laagdrempelige preventie-spreekuren bij de huisarts (voorkomen van zorg) en de inzet van innovatie om mantelzorg te stimuleren en te ondersteunen (verplaatsen van zorg). Tot slot pleit het Forum voor Democratie voor het centraal stellen van de patiënt in de zorg. De partij wil de patiënt weer leidend maken en de administratielast verminderen.

Overeenkomsten en verschillen JZOJP tussen de partijprogramma’s

“Vooral inzet op preventie komt in veel partijprogramma’s terug. Maar ook innovatie komt in de meeste programma’s terug. Over marktwerking zijn de partijen nog flink verdeeld.”

Marlou Kerssen, Adviseur Zorg & Gezondheid OchtendMensen

Hierboven staat in vogelvlucht hoe de acht grootste partijen uit de verkiezingen staan ten opzichte van samenwerken in de zorg en in het bijzonder JZOJP. De acht partijen verschillen onder andere in de mate van detail in hun partijprogramma en hun focus voor de komende periode. Ondanks dat de partijen JZOJP zelden expliciet benoemen in de programma’s, zie je wel elementen van JZOJP terugkomen in de meeste partijprogramma’s. Vooral inzet op preventie komt in veel partijprogramma’s terug. Maar ook innovatie komt in de meeste programma’s terug. Over marktwerking zijn de partijen nog flink verdeeld. Waar afschaffen van marktwerking voor sommige partijen één van de belangrijkste speerpunten in het programma is, zijn andere partijen juist expliciet tegen een stelselwijziging. Kortom; de toekomst van samenwerken in de zorg is nog erg onduidelijk en kan nog alle kanten op gaan.

Meer over samenwerken in de zorg lees je op de themapagina op onze website. En wij vertellen je graag wat OchtendMensen nog meer doet in de Zorg & Gezondheid.